นวลคำ ขะยอมแดง
การครอบครองทางความคิด” หรือ “hegemony” เป็นการที่ชนชั้นนำหรือชนชั
้นปกครองประสบผลสำเร็จในการชักจูงให้ชนชั้นที่ถูกปกครองยอมรับคุณค่าทางศีลธรรม วัฒนธรรม และการเมือง ซึ่งการยอมรับนั้นคุณค่าดังกล่าวไม่ใช่เพราะการบังคับ แต่เป็นเพราะชนชั้นที่ถูกปกครองยอมรับเสียเอง ทั้งนี้การยอมรับดังกล่าวเกิดขึ้นจาการถูกทำให้จำยอมแบบฉันทานุมัติ หรือกล่าวง่ายๆว่าคือทำให้เกิดความรู้สึกที่ “ใครๆเขาก็ทำกัน หรือ ทุกคนเขาก็ปฏิบัติกัน”
ดังนั้นหากมองในระบบการศึกษา ระบบการศึกษาจึงเป็นเครื่องมือหนึ่งในระบบการครอบงำทางความคิด ซึ่งจะทำให้ปัจเจกยอมรับสถานภาพของตนในสังคม และการที่จะประสบผลสำเร็จได้นั้นก็ต่อเมื่อทำให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้แบบกระตือรือร้น ก่อให้เกิดสิ่งที่เรียกว่า “สามัญสำนึก” ขึ้นมาภายในจิตใจ สามัญสำนึกที่ว่านี้จึงไม่ใช่สำนึกของชนชั้นตน แต่เป็นสำนึกแบบชนชั้นปกครอง หรืออาจกล่าวได้ว่าคุณค่าวัฒนธรรม จริยธรรม ของชนชั้นปกครองได้กลายเป็นระเบียบคิดของคนในสังคม
